Sunday, April 29, 2012

Romeo V. Cruz, "Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino"

Pagsusuring-Aklat sa KAS 250: Seminar in Philippine History
Ni: Mark Richardson T. Rovillos
Ika – 25 ng Abril, 2012

Cruz, Romeo V. Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino. Quezon City: Alemar-Phoenix Publishing House, Inc., 1975.

Matatagpuan sa pabalat ng aklat ang isang maikling pagpapakilala sa may-akda. Ayon dito, si Romeo V. Cruz ay “isa sa mga kinikilalang progresibong mananaliksik at manunulat ng kasaysayan ng Nasyonalismong Filipino.” Ito ay mahihinuha mula sa mga akdang kanyang naisulat tungkol sa paksang ito na nailathala sa iba’t ibang magasin at dyornal sa Pilipinas.1 Nagsilbi rin siyang lecturer sa ilang mga unibersidad sa Estados Unidos mula 1969 hanggang 1971. Siya rin ay naging tagapangulo ng Departamento ng Kasaysayan sa Unibersidad ng Pilipinas –Diliman mula Agosto 1973 hanggang Marso 1974 at sa mga taong 1982 hanggang 1983 ay naging pangulo ng Philippine Historical Association.

Sa kanyang akdang, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, mababatid ang pagtatangka ni Romeo V. Cruz na sagutin at talakayin ang tatlong batayang katanungan: (1) ano ang nasyonalismo?; (2) ano ang nasyonalismong Filipino; at, (3) paano nabuo ang uri ng nasyonalismong nabanggit? Hinati sa walong bahagi, ang akda ay masinsing tumatalakay sa pagsibol ng damdaming makabayan sa Europa at kung paano nakarating ang “dayuhang konseptong” ito sa Pilipinas upang maging isang mahalagang bahagi ng kultura at kamalayang ipinamalas ng mga Pilipino sa iba’t ibang yugto ng ating kasaysayan. Mahalagang banggitin na nagbigay rin siya ng kronolohiya ng pagsibol ng nasyonalismo sa Pilipinas na pahapyaw niyang tinalakay sa paunang talata ng kanyang akda.2

Ang mga Gusot sa Suliraning Nasyonalismo

Sa unang bahagi o kabanata ng akda ay mababasa ang paglalahad ni Cruz ng mga suliranin o kahinaang kinakaharap sa pag-aaral at pagsusulat ng tunay, “bago at kapani-paniwalang kasaysayan ng nasyonalismo sa Pilipinas” (p.1). Dito ay inisa-isa niya ang kawalan ng consensus ng mga historyador sa kung kailan umusbong at kung sinu-sino ang mga nagpa-usbong o nagpa-alab ng damdaming ito sa bansa.3

Ipinaliwanag din niya sa bahaging ito na ang dahilan ng pagkakaiba-ibang ito ng mga historyador ay nakabatay sa tatlong aspeto o batayan – obhetibo, [h]istorikal, at mga subhetibong kadahilanan. Binigyang- kahulugan ng may-akda ang pagkakaiba at pagkakaugnay ng tatlong nabanggit na aspeto sa pagbubuo ng mga historyador ng kani-kanilang diskurso ukol sa kasaysayan ng nasyonalismo sa Pilipinas.

Tumutukoy ang obhetibo sa mga materyal na batayan ng nasyonalismo / pagkabansa tulad ng wika, lupain, kaugalian, at iba pa. Ang batayang historikal naman ay tumutukoy sa mga makasaysayang pangyayaring pinaniniwalaang nagbunsod sa nasyonalismo. At pangatlo, ang pagkakaiba-iba sa kronolohiya at personalidad ay batay sa personal na kagustuhan o batayan ng pamimili ay siyang ibig ipahiwatig ng subhetibong kadahilanan. Naniniwala rin si Cruz na ang damdaming nasyonalismo ay dumaan sa isang mahabang proseso at kagyat na lumilitaw o naipamamalas. Ayon sa kanya: “nakaligtaan ng ating mga mananalaysay na ang pag-usbong ng isang ideolohiyang gaya ng nasyonalismo ay mabagal at maaaring umabot ng maraming taon” (p.4). Nakagugulat din ang kanyang pananaw na “ang kaisahang kultural ay hindi masyadong kailangan sa nasyonalismo” sapagkat batid niyang sadyang “watak-watak” ang mga kultura sa bansa at mahihirapang ito’y pag-isahin. Sa kabila ng kaisahang kultural ay mas binigyang-halaga nito ang kolektibong negatibong reaksyong pampulitika sapagkat “ang obhetibong nilalaman ng nasyonalismo ay hindi gaanong mahalaga kaysa sa subhetibong nilalaman sapagkat ang huli ay isang damdaming nagtutulak sa mga tao upang mahalin nila ang una” (p.5).

Mahalagang banggitin na sa unang bahagi pa lang ay lumilitaw na ang ilang mahahalagang punto ni Cruz. Una, ang konsepto ng nasyonalismo ay naka-angkla sa konsepto ng nasyon o pagkabansa. Ikalawa, hindi ito umuusbong saisang iglap lamang. At ikatlo, upang maituring ang isang pangyayari bilang makabansa, kailangan na ito ay nagsusulong na “paunlarin ang kabutihan ng nakararami” at hindi ng ilang piling sektor lamang.

Ang Kahulugan ng Nasyonalismong Filipino

Binigyang-kahulugan ni Cruz ang nasyonalismong Filipino bilang “isang makabagong usbong ng damdaming makabayan na hindi nagsimula bilang walang katulad na kanarasan ng ating bansa” (p.9). Ang damdaming makabayan na binabanggit niya rito ay inilarawan niya bilang mga anyo ng katapatang ipinamamalas ng isang tao sa kanyang grupo o samahang kinabibilangan. Ito ay nagbunsod sa tinatawag niyang seksyonalismo at nasyonalismo – mga dalawang uri / anyo ng katapatang ipinamalas nina Rizal at ng ilang mga repormista sa kanilang pagtataguyod para sa asimilasyon sa pamahalaang Espanyol. Ipinaliwanag niya ito sa pamamagitan ng pagtanggap sa layuning asimilasyon ng mga repormista bilang pag-uugnay ng dalawang anyo ng katapatan4 sapagkat, “ang pambansang katapatan ay hindi salungat sa ibang uri ng katapatan... [at] isang tunay na katotohan na ang pagkamakabansa ay lalong yumayabong hindi sa pagsalungat at paglaban sa ibang uri ng katapatan, kung hindi ang paglukob nito sa huli upang gawing kumplemento ang mga katapatang ito.”5

Para kay Cruz, ang nasyonalismong Filipino ay walang katulad sapagkat ito ay bunga ng mga “krisis at daluyong ng puwersa ng kasaysayan na siyang katalista sa pagkakaisa ng taong-bayan” (p.10). Itinuring rin niya ang paglitaw ng nasyonalismo bilang “pansamantalang yugto ng kultura, isang katawan ng ideolohiya na ginagamit ng iba’t ibang tao para sa kanilang kapakanan at ayon sa kanilang pag-uugali.” Iniuugnay ng may akda ang nasyonalismo bilang isang anyo ng katapatang ipinamamalas ng mga indibidwal na nagkakaroon ng epekto o impluwensiya sa normatibong sistema na siyang nagtutulak sa pagkakabuo ng ideolohiya (p.10). Kung gayon, para kay Cruz, ang nasyonalismo ay hindi lamang isang damdaming o katapatan ngunit isa rin itong katawan ng ideolohiya at yugto ng kultura ng isang grupo o samahan.

Ang Nasyonalismong Hiram at Tanim

Pagkatapos ilantad ang pagkakaiba ng mga historyador sa kanilang pagpapanahon at pagpapakahulugan sa nasyonalismong Filipino sa mga naunang bahagi, ay pormal naman niyang inugat ang naging daloy ng pagsibol nito mula sa Europa noong ika-18 siglo hanggang sa makarating sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga Kriyolyong Amerikano at Filipino noong ika-19 na siglo. Sa bahaging ito rin inisa-isang ipinaliwanag ni Cruz ang mga uri, anyo, at katutubong katangian ng nasyonalismo sa bawat yugto ng ebolusyon nito.6

Umusbong ang “pangunang anyong promal ng nasyonalismo” – ang Nasyonalismong Makatao (Humanitarian) bilang resulta ng kaganapang pulitikal at intelektwal noong ika-18 siglo sa Europa. Ang panahong ito’y sumasaklaw rin sa panahon ng kaliwanagan kung saan lumaganap ang mga kaisipan nina Rosseau, Herder, at iba pa. Ang pangunang anyong ito ang pagmumulan ng tatlong sumunod na anyo ng nasyonalismo – Hakubin, Makaluma at Liberal (p. 12). Ipinaliwanag ng may-akda kung paanong ang mga sumunod na uri / anyo ng nasyonalismo ay resulta lamang ng pagtugon ng mga pilosopo / tagapagpaliwanag (theorizers) sa mga nagiging kaganapan sa Europa noong panahong iyon. Mahihinuha mula sa akda na ito rin ay bunga ng pagsasalikop ng mga tagapagtaguyod, uring kanilang pinangangalagaan at ang mga batayang halagahin (values) na kanilang isinusulong.

Sa tatlong uring umusbong mula sa Makataong Nasyonalismo, ang Nasyonalismong Liberal ay sinasabing madaling kumalat at laganap na tinangkilik ng panggitnang-uri para rin sa kanilang sariling kapakanan. Ayon nga kay Cruz, “ang mga liberal na nasyonalista ay hindi aristokrata sa pananaw; at bagama’t nagtataguyod sa prinsipyong demokrasya sa salita, ay makapanggitnang-uri lamang” (p.14). Ipinaliwanag din niya na sa pagkakataong kinakailangan, ang mga Liberal ay humahantong sa isang marahas na uri ng nasyonalismo na nagpapakita ng dahas. Ito ay tinignan ni Hayes bilang “pinakahuling yugto sa buhay ng mamamayan na nagbibigay-diin [na] sa kapakanan ng Bayan sa halip na kalayaan ng mamamayan” (p.15).

Isang malinaw na manipestasyon ng paglaganap ng nasyonalismong Liberal sa Espanya na nagkaroon ng epekto sa Pilipinas ay ang pagkakabuo ng Konstitusyon ng 1812. Sa puntong ito ay nahaluan ng sangkap ng demokrasyang imperyal ang nasyonalismong Liberal. Ang pagkakabuo ng bagong nasyonalismong Liberal-Imperyal ang nagsimulang magtaguyod ng uri ng nasyonalismong kasali ang mga kolonya at ang mga mamamayan nito, kabilang ang Pilipinas (p.16). Alinsunod sa dekreto ng 1809, ninanais ang “pagbubuo ng isang Imperyong Federal na ang mga kolonya ay kasapi bilang probinsya at ang mga nasasakop na tao ay maging mamamayan ng Espanya na may karapatang magpadala ng kinatawan sa Cortes... [na naglalayong] ... mapalakas at nang hindi malagot ang dugtong na pagkakaisa ng lahat ng kasapi sa imperyo” (p.16). Ang mga pangyayaring ito sa Espanya ang siyang magiging lunsaran ng nasyonalismong makararating sa Pilipinas sa unang bahagi ng ika-19 na siglo.

Ang Klase at Ang Nasyonalismong Imperyal at Liberal

Sa ikaapat na bahagi ay ipinalalagay ng may-akda na ang nasyonalismong Impeyal at Liberal na lumaganap sa Espanya noong ika-18 siglo ay nakarating at lumaganap sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga dayuhan, Kriyolyo, o mga kolonyal na opisyales mula sa Europa o Amerika sapagkat sa mga panahong ito ang ugnayang Filipinas-Espanyol ay hindi laging madalas. Idinagdag pa niya na una itong kumalat sa mga komunidad na Espanyol sapagkat sila naman ang nakaiintindi ng mga balitang nasa wikang Kastila at sila rin ang una at tuwirang maaapektuhan ng mga pagbabagong sosyo-pulitikal sa peninsula (p.17).

Ang naging impluwensiya ng ganitong damdamin at kamalayan ang nagtulak sa pagpapalabas ng iba’t ibang dekretong “bagama’t pahapyaw ang pagsasakatuparan at kadalasa’y hindi ginagawa” ay nagpapakita pa rin ng pagnanais na baguhin ang lumang sistema upang mas maging maalwan ang pamumuhay ng nakararami.7

Pormal na pumasok ang nasyonalismong Liberal at Imperyal sa bansa noong 1813 nang ipinahayag ang ConstituciĆ³n doceaƱista (Konstitusyon ng cadiz, 1812). Bagamat naging makitid ang kaalaman ng mga peninsulares dahil sa paglalayong mas itaguyod ang kanilang sarili, binigyang-halaga pa rin ito ni Cruz sapagkat unti-unting naitanim at umusbong ang ideya ng nasyonalismo hindi lamang sa mga “Piling Taong Kolonyal” kung hindi maging sa mga Indio – principales man, paring sekular, o mga anak-pawis (tulad ng mga taga-Ilokos) o mga “masa” bagama’t sa magkakaibang panahon at pagkakataon (p. 23).

Bukod sa nabanggit, ang isa pang dahilan sa paglaganap ng nasyonalismong Liberal-Imperyal sa ibang grupo ng tao sa lipunang kolonyal sa Pilipinas (i.e. insulares, mestiso, indio) ay ang “lumalakas at nabubuong istratipikasyon ng lipunan dulot ng alitang sosyal at pulitikal at maging panrelihiyon (sekularisasyon) sa pagitan ng mga peninsulares at insulares at mestiso (p. 27).

Sa loob ng panahong tinatalakay, nabanggit ni Cruz ang mga elitistang kolonyal (peninsulares) ang mga “naunang nasyonalista sa Pilipinas” subalit ang mga Kriyolyo / insulares naman ang mga “masigasig na tagatangkilik nito” sa pakikipaglaban ng huli sa kapantayang pulitikal at panlipunan. Subalit sa pagpasok ng kalagitnaan ng dantaon 18 ay napunta sa mga mestiso ang pamumuno sa kilusan (p. 32). Ang lumalakas ng kapangyarihang pang-ekonomiya at pampulitika ang nagdulot ng pagbabagong ito para sa mga mestiso.

Mahalagang banggitin na sa bahaging ito, tinignan ni Cruz ang sekularisasyon bilang kawangis ng asimilasyon sapagkat kapwa ito nagtataguyod ng kapantayan sa mga Espanyol. Ayon sa kanya, “kung papantayin sa paningin ang mga Filipino at Kastila, ito’y palatandaan ng pagtitiwala sa dalawa, at magiging daan upang ang Filipinas ay maging bahagi ng imperyo at Federasyong Kastila” (p.34).

Ang Bagong Tradisyon: Ang Pagsasabansa ng Liberal-Imperyal na Nasyonalismo

Para kay Cruz, bagama’t naantig ang damdamin at isipan nina Rizal at Del Pilar sa nasaksihang pagbitay sa GOMBURZA noong 1872, hindi dito tuluyang nagsimula ang pagsasabansa ng nasyonalismong Liberal-Imperyal. Sa paglipas ng sampung taon, umusbong ang uring ilustrado na siyang magpapatuloy ng kilusang dating pinamunuan ng mga mestiso (p.39). Ngunit sa pagpapatuloy na ito ay lilitaw pa rin ang tradisyong konserbatibo-reaksiyunaryo na mahihinuha sa mga itinataguyod ng mga propagandista sa kanilang mga pahayagan – ang asimilasyon. Sapagkat naniniwala ang mga propagandista na makakamit ang mga liberal at demokratikong pagbabago ng hindi humihiwalay sa Imperyong Espanyol. Dahil dito, inilarawan ni Cruz ang mga propagandista na, “... sa salita, sila ay rebolusyunaryo, ngunit sa kaisipan at sa gawa, sila’y tunay na konserbatibo. ... at ang dalawang katapatan sa puso at isipan ng mga propagandista ay hindi dalawang magkaibang damdamin kundi iisa lamang” (p.41).

Subalit ang patuloy na paglilibak at pagpapamukha ng mga Espanyol sa kababaang-uri ng mga Filipino ang magbubunsod sa pagsibol ng tradisyon ng nasyonalismong Radikal o Marahas (p.42). Ayon kay Cruz, “[a]ng lumipas na karanasan ng Filipino sa kamay ng mananakop ay siyang nagbunsod sa mga propagandista upang isa-[P]ilipino at bigyan ng kahulugang Filipino ang hiram na konsepto ng nasyonalismo” (p.42). Dito lumabas ang mga sagutan sa panitikan sa pagitan ng mga propagandista at mga prayleng kanilang tinutuligsa dahil sa pagsira ng huli sa isang kasunduang naihahalintulad ng mga nauna sa Kontratang Sosyal ni Rosseau (p.44).

Nagpatuloy ang paglaganap ng pagsasa-Filipino ng Nasyonalismong Liberal-Imperyal sa pamamagitan ng mga hakbanging ginawa ng mga propagandista tulad ng pagtatatag ng mga balangay ng Masoneriya (p.46) at ng isang “bagong lipunang Filipino” sa anyo ng La Liga Filipina ni Rizal (p.47). Subalit sa pananaw ni Cruz, sinasabi niyang ang lipunang nais itatag ni Rizal ay maaaring maging isang sangkap ng Pederasyong Kastila (p.47).

Ngunit sa pagpasok ng huling yugto ng Kilusang Propagandista, tila may pagbabagong bihis ng nasyonalismong lumaganap sa Pilipinas. Pinaniniwalaan ng may-akda na narating ang rurok ng “Filipinasasyon ng nasyonalismo” ng marami sa mga Pilipinong kaanib sa kilusang propagandista ang “buong kapaitang inihiwalay ang kanilang kaisipan sa konsepto ng Hispanismo” (Nasyonalismong Liberal-Imperyal) dahil sa kabiguan ng Espanya na bigyang-tugon ang kanilang mga hinaing. Pinamunuan ni Del Pilar ang “[pagha]hanap ng bagong lunas at paraan upang makamit ang kaligayahang ipinagkait ng Inang Bayan (Espanya)” na humantong sa kanyang pagbabalak na magtatag ng isang samahang paghimagsikan (p.48). Naniniwala si Cruz na dahil sa pagmumungkahi ni Del Pilar ng rebolusyon, “siya ang nagbigay-daan sa bagong Nasyonalismong Filipino na kapwa radikal at mapagpalaya na isasabuhay ni Bonifacio at ng Katipunang kanyang itinatag (p.50).

Ang Masa at Ang Nasyonalismong Radikal

Sa ilalim ng bagong anyo ng nasyonalismong Filipinong itinaguyod ng Katipunan ay nabuo ang panibagong anyo ng kaisahan – ang “kaisahan ng mga Filipino bilang isang malayang bansa at hindi bilang bahagi ng Pandaigdig na Bansang Kastila” (p.51). Sa mga panulat nina Bonifacio at Jacinto ay mababanaag ang paghihimagsik upang wakasan ang paghihirap ng taong-bayan. Itinuturing rin ito ni Cruz na pagtalikod sa “tradisyon ng Nasyonalismong Liberal” sapagkat ito ay isang ideyang labas sa pandaigdig na lipunang Kastila na taliwas sa isinusulong sa unang yugto ng kilusang propagandista. Dito ay itinataguyod ang ideya ng demokrasya, kapantayan, karapatan at kalayaan, at maging ang wastong pamamahala.

Mahalagang banggitin na ang pinakamalaking pagkakaiba ng Nasyonalismong Radikal sa Nasyonalismong Liberal ay makikita sa pagpapahalaga sa pagganap ng tungkulin ng Espanya sa Pilipinas. Ayon kay Cruz, “[s]amantalang hindi sinisisi ng propagandista ang Inang Espanya, at ang kanilang pinagbuntunan ng galit ay ang paring katiwala, ang mga rebolusyunaryo ay sinisisi ang Espanya sa hindi nito pagganap sa kanyang tungkulin bilang ‘ina’” (p. 53). Wika nga ni Bonifacio sa kanyang Huling Pakiusap ng Filipinas, “Ikaw, o pabaya at masamang Ina, Na siyang dahilan ng aming kapariwaraan, ihanda ang libingang paghahantungan ng maraming bangkay.”

Ang Dalawang Tradisyon: Pagsusuri at Paglalagom

Sa pagtatapos ng akda, sinuri ni Cruz ang dalawang tradisyon ng nasyonalismong lumaganap at nananatili sa Pilipinas mula noong unang bahagi ng ika-19 na siglo hanggang sa pag-usbong ng isang bagong tradisyon noong panahon ng Batas Militar. Para sa kanya, ang kasaysayan ng Pilipinas ay kakikitaan ng tunggalian sa pagitan ng dalawang tradisyon na ito. May mga panahong mas nakapangyayari ang isa, habang ang isa naman ay nagkukubli at nanahimik. Ang ganitong kalakaran sa pagitan ng dalawang tradisyong Liberal at Radikal ay nakabatay sa kung sino ang nasa kapangyarihan at ano ang kalagayang pambansa.

Ang panahon ng ikalawang yugto ng Himagsikang Pilipino ay kakikitaan ng pagtatagumpay ng Konserbatibong Nasyonalistang Liberal, na bagama’t inalisan ng nilalamang Hispanismo, tigib naman ito ng mga adhikaing nagtataguyod sa panggitnang-uri. Ayon nga kay, Felipe Calderon, may-akda ng Saligang Batas ng Malolos, ninanais niya “na makitang ang ologarkiya ng mangmang ay mapasailalim ng oligarkiya ng marurunong” (p. 58). Sa panahon naman ng digmaang Filipino-Amerikano, kinakitaan ito ng pakikipaglaban ng mga Radikal sa kabilang ng pamamayagpag ng mga Nasyonalistang Liberal na sa pagtatagumpay ng mga Amerikano, ay muling binuhay ang “reaksiyunaryong layuning asimilasyon” (p. 58).

Ang ganitong tradisyon ng mga Liberal ay makailang beses namauulit sa kasaysayan lalo ng noong panahon ng mga Hapon kung kailan muling nabuhay ang usapin ng kolaborasyon. Ayon nga sa may-akda, “likas na sa ideolohiyang Nasyonalismong Liberal ang bumagay sa lahat ng panahon at situwasyon upang ang interes ng tagataguyod ay mapabuti. Nakapagdadamit ang Nasyonalismong ito ng lahat ng klaeng ideolohiya upang itabing sa katawan nitong konserbatibo, reaksyonista, at mapagbalatkayo”(p.59-60).

Sa kabilang banda, hindi naman sa lahat ng pagkakataon ay magkatunggali ang dalawang tradisyong ito. Sapagkat may mga pagkakataon na ang dalawang uri ng nasyonalismo ay nagsasama upang itaguyod ang kapakanan ng mas nakararami lalo’t higit sa panahon ng pambansang kagipitan. Halimbawa rito ay noong Ikalawang Yugto ng Himagsikan at noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Sa kasalukuyang panahon ay nagpapatuloy ang pagkakahati ng tradisyong nasyonalismo sa Pilipinas alinsunod na rin sa mga halagahing itinataguyod ng bawat uri / anyo. Nagpapatuloy sa liderato ng pamahalaan ang mga Liberal samantalang nagpapatuloy rin sa pakikibaka ang mga tagapagmana ng nasyonalismong Radikal sa ilang mga bahagi at sektor ng lipunang Pilipino.

Kung gayon, maaari bang sabihin na walang iisang anyo ng nasyonalismo sa Pilipinas. Subalit ang katapatang ito, anuman ang uri o anyo ay manipestasyon ng normatibong sistema ng bawat indibidwal – nakaugat ito sa kanyang personal na pamantayan ng tama o mali na sa pangkalahatan ay inaasahang magtaguyod sa ikabubuti ng mas nakararami.


Mga Tala:

1 Ilan sa kanyang mga akdang nailathala ay ang “The Filipino Collaboration with the Americans,“ Comment, No. 10 (1960); “Apolinario Mabini: A Silhouette,” University College Journal (1961); “The Founding of the Aglipayan Church,” Philippine Social Sciences and Humanities Review, No. 2 (June 1961); “Philippine Nationalism in the Nineteenth Century,” sa Historical Bulletin (1962); “The Nationalism of Marcelo H. Del Pilar,“ University College Journal iNo. 5 (1963); “The Evolution of Filipino Nationalism,” Chronicle Saturday Magazine (August 13, 1966); “Review Article of Usha Mahajani’s Book on Philippine Nationalism,” sa Southeast Asia (1972); “The Use of Socio-Scientific Concepts in the Study of Philippine History, “sa The Philippine Collegian (1973); at ang America’s Colonial Desk in the Philippines (University of the Philippines Press, 1975).
2 Ayon kay Cruz, ang kronolohiyang ito ay (1)nagmula sa huling taon ng 1800 hanggang 1850; (2) mga taon sa pagitan ng 1850 hanggang 1870; (3) ang “Panahon ng Sindak” na sumasaklaw sa isang dekada mula 1870 hanggang 1880; (4) ang paghina ng Kilusang Propaganda at ang pag-usbong ng Nasyonalismong Radikal noong 1890 hanggang 1896; at, (5) pagsisimula ng Rebolusyong Demokratiko ng 1972. Romeo V. Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, (Quezon City: Alemar-Phoenix Publishing House, Inc., 1975), vi-vii.
3 Ilan sa mga nabanggit sa kanyang artikulo ay ang mungkahi ni Gabriel F. Fabella na kilalanin si Dr. Pedro Pablo Pelaez bilang kauna-unahang makabayang Filipino dahil sa kanyang pangunguna sa kilusang sekularisasyon. Idagdag pa rito sina Zafra, Agoncillo, Zaide at marami pang iba na nanininiwala naman sa taong 1872 at sa pagbitay sa GOMBURZA ang siyang nagpasimula ng nasyonalismo sa bansa. Taliwas naman ito sa tinuran ni Guadalupe Fores-Ganzon na naniniwalang ang nasyonalismo ay pinasimulan noong mga taong 1880 ng mga katulad ni Rizal, del Pilar at iba pang mamamahayag ng repormista / propagandista. Maging ang pag-aaral ni Usha Mahajani na nagsasabing kay Lapu-lapu nag-ugat ang tinatawag niyang “aktibong nasyonalismo” ay hindi rin pinalampas ng panunuri ni Cruz. Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, pp. 1-3.
4 Ang dalawang anyo ng katapatang binabanggit at ang katapatan maka-Espanya na itinuturing ni Cruz bilang nasyonalismo at ang katapatan maka-Filipino bilang seksyonalismo. Cruz, Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, p. 9.
5 Mula ito kay David Potter, “The Historian’s Use of Nationalism and Vice Versa,” The American Historical Review, LXVII, 4 (July 1962), pp. 924-950 na binanggit sa Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, pp. 9-10.
6 Isinalaysay ni Cruz ang naging ebolusyon ng nasyonalismo na bunga ng pag-aaral ni J.H. Carloton Hayes, The Historical Evolution of Modern Nationalism, (New York: 1935). Ayon kay hayes, ang mga uri ng nasyonalismo ay: Makatao (Humanitarian); hakubin (Jacobin); Makaluma (Traditional); Liberal, Integral at Pang-ekonomiko. Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, p. 12.
7 Inisa-isa ni Cruz ang mga dekretong ito tulad ng kalayaan sa kalakalan (1813); dekretong pamparaalan (1863); reporma tungkol sa buwis (1884); reporma sa pamahalaan ng mga probinsya (1886); pagbubukas ng hukumang tagapamayapa sa Maynila at kapitolyo ng mga probinsya (1885); pagpasok ng Kodigo Penal (1887) at Kodigo Sibil (1889); Batas Maura (1893); at, pagpapatigil sa monopolyo sa tabako. Cruz, Ang Pagkabuo ng Nasyonalismong Filipino, pp. 17-18.

Sam Wineburg and Suzanne Wilson, "Wrinkles In Time and Space"

Article Review in KAS 297: Teaching History in the Tertiary Level
By: Mark Richardson T. Rovillos
21 January 2012

Sam Wineburg and Suzanne Wilson, “Wrinkles in Time and Space: Using Performance Assessments to Understand the Knowledge of History Teachers,” in Historical Thinking and Other Unnatural Acts: Charting the Future of Teaching the Past, (Philadelphia: Temple University Press, 2001), pp. 173-214.

Sam Wineburg and Suzanne Wilson’s article studies the use of performance assessments in understanding the knowledge of history teachers in the secondary level. For the longest time, the assessment of teacher knowledge in their chosen / assigned discipline has been based on an “easy to administer and easy to score” national standardized tests1 which gave the public the impression that “teacher knowledge is something easily defined and packaged, readily contextualized and transported.”2 The authors believe that the shift to a performance-based assessment would result to a change in perspective towards teaching – a move from being bureaucratic to becoming more professional. The study is based on Stanford University’s Teacher Assessment Project (TAP) which is one of the first to develop and field-test performance assessments for teachers.3 The project develops models of assessments which serve as prototypes for the National Board for Professional Teaching Standards – the agency responsible for the certification of teachers in the US.

The article presents the results of the study conducted in 1987 of two teachers who took the three-day field test of an assessment center for history teachers. Although both shared certain similarities in so far as knowledge of subject matter and working environment is concerned, they displayed “intriguing” contrasts in their response to questions and in how they performed in the exercises. This was attributed to the almost thirty years of experience that separated the two as well as the period when the teachers completed their undergraduate degrees. The older teacher (Mr. Barnes) graduated in the 1950’s and has twenty-seven years of teaching experience while the younger teacher (Ms. Kelsey) completed hers in the 1980’s has been teaching for only three years.

Aside from the short introduction where standardized tests and performance assessments4 are explained and differentiated, the article is further divided into eleven parts although the majority of the paper is devoted to the presentation and explanation of the results of the exercises performed by the teachers.

The Exercises

The teaching performance of the history teachers was assessed through nine exercises but only three were included and analyzed in the article. This includes (1) Evaluations of Student Papers; (2) Use of Documentary Materials; and (3) Textbook Analysis.5

The first exercise involves reading and responding to a set of student essays. The teachers were instructed to develop and explain the criteria to be used in grading the papers; to identify the “level of knowledge of the group;” “to mark and make comments on each essay”; and, to think of remediation strategies for students. Mr. Barnes and Ms. Kelsey both focused on whether the student addressed the question and was supported by relevant and specific facts; followed the mechanics of the language; and, the quality of expression. Interestingly, they differed on three aspects: first, in their general assessment of the group wherein Mr. Barnes focused on the students’ ability while Ms. Kelsey looked into their beliefs and misconceptions of history; and second, in their plan of providing support to poor performing members of the group.

The first exercise provided the researchers an opportunity to develop hypotheses on why the two teachers differ in their assessment of the student papers. The teachers seem to have differing views on the roles and responsibilities of students and teachers; on theories of learning; on the curriculum design; and, on their conceptions of historical knowledge. These hypotheses became the basis in analyzing the performances and responses in the succeeding exercises.

The second exercise tested the teachers’ ability to plan a classroom activity using primary sources, particularly eight written and three pictorial documents on the Battles of Lexington and Concord. Taking into consideration the students’ abilities, the two teachers were initially apprehensive in the use of primary sources in the classroom. However, Ms. Kelsey saw its wide range of pedagogic and curricular possibilities as long as specialized instructional supports (scaffolding) are in place or that activities involving documents be diversified to suit the level of the students. Unfortunately, Mr. Barnes dismissed the idea of using primary documents in his regular history class because it is beyond the reading level of his students but considers it for his Advanced Placement classes in order to provide students “a flavour of what historical research is all about.”

In this exercise, both teachers seem to hold similar views on the complexity and difficulty of historical knowledge in so far as historical interpretation is necessary in the study of history. However, this exercise further validates their differing views on school history (curriculum design). On the one hand, Mr. Barnes believes that history is only about facts and events for average students while only those in advance placement classes are capable of understanding the interpretative aspects of history. On the other hand, Ms. Kelsey believes in the indispensable role of interpretation in history that she wants to engage all students in interpreting the past provided appropriate strategies suited to the level of the students are employed.

The third exercise looks into the teachers’ ability to evaluate a particular textbook on the basis of its contents, readability, and appropriateness to the classroom setting. Both teachers again differed not only in how much they wrote but more importantly on the historical soundness of the text; on the effects on students’ understanding; and on the pedagogical usefulness of the supplementary materials.

Based on the results of the exercise, the two teachers’ conception of historical knowledge, among other things, has become more apparent. Although it can be said that Mr. Barnes has an extensive knowledge of “textbook history,” he seems to be less knowledgeable about the developments and current trends in historical writing which is not true for Ms. Kelsey being a product of a more recent historical scholarship.

“The Contexts of Judgment: Wrinkles in Time and Place”

This part of the article summarizes and clearly explains the point of the study and why it was entitled as such. The reviewer understands the article as a means to explain why and how history teachers differ in their understanding, and conception of historical knowledge as well as their pedagogical approach to history, not to mention their perception of students’ and teachers’ responsibilities. Wineburg and Wilson call attention to the importance of contextualization in so far as “understanding the historical understanding” of teachers. The dissimilarity in responses and performances of Mr. Barnes and Ms. Kelsey represent what the authors call “wrinkles in time and place.” These are gaps or lapses in the continuing study and / or teaching of history. The almost 30-year gap between Mr. Barnes and Ms. Kelsey in so for as historical scholarship and teaching experience accounted for this so called “wrinkle in time.”

What makes this article more interesting for the reviewer is that it presented alternative assessments and alternative actions which may arise from their study of Mr. Barnes and Ms. Kelsey which aims to

“… describe some options and explore their implications, to pose but not answer dilemmas of interpretation and action. [And] By sketching out different ways these data can be acted on, …hope[s] to highlight the slippery nature of using such assessments to set standards of teacher excellence.”6

Thus, the article presented different ways of looking at a good teacher vis a vis his / her teaching strategy. Our standards of a good and effective teacher reflect our context and value judgment as according to Wineburg, “teaching, like history is bound by place and time.”



Notes:

1 In the United States, The National Teacher Exam (NTE), also known as the Praxis Series™ tests are taken by individuals entering the teaching profession as part of the certification process required by many states and professional licensing organizations. Retrieved from: The Praxis Series™ Tests http://www.ets.org/praxis/about (19 January 2012)
2 Sam Wineburg and Suzanne Wilson, “Wrinkles in Time and Space: Using Performance Assessments to Understand the Knowledge of History Teachers,” in Historical Thinking and Other Unnatural Acts: Charting the Future of Teaching the Past, (Philadelphia: Temple University Press, 2001), p. 173.
3 “TAP developed performance exercises in secondary history / social studies and elementary mathematics, and a series of portfolio assessments in secondary biology and elementary language arts.” ibid, 175.
4 Wineburg believes that performance assessments in teaching means “asking teachers to teach a lesson to students, grade student papers, sketch out a unit plan, evaluate a textbook, watch and respond to someone else’s teaching, participate in a group planning session with other teachers, and so on.” ibid, 174. Also, “[Performance assessment is] a test in which the test taker actually demonstrates the skills the test is intended to measure by doing real-world tasks that require those skills, rather than by answering questions asking how to do them. Typically, those tasks involve actions other than marking a space on an answer sheet or clicking a button on a computer screen.” Retrieved from http://www.ets.org/understanding_testing/glossary/ (19 January 2012).
5 ibid, 177.
6 ibid, 202-203.

Susan Sontag, "Against Interpretation"

Pagsusuring Artikulo sa KAS 210: Problems in the Interpretation of Philippine History
Inihanda ni: Mark Richardson T. Rovillos
Ika-8 ng Enero, 2011

Susan Sontag, “Against Interpretation,” matatagpuan sa Against Interpretation and Other Essays, New York: Farrar, Straus, and Giroux, 1966, pp. 13-23.

Lumikha ng pangalan si Susan Sontag sa larangan ng panitikang Amerikano bilang isang nobelista at guro, subalit mas nakilala siya sa kanyang mga sanaysay na nakatuon sa kritikang pampanitikan. 1 Sa mga sanaysay na ito tinalakay niya ang pagtatagpo ng tinatawag na “mataas na kultura” at nang “mababang kultura;” ang dikotomiya ng nilalaman at anyo (content/form) sa larangan ng panitikan; at, ang pagtatasa sa ideya ng popular culture, at epekto ng makabagong teknolohiya sa pag-usbong ng isang bagong kamalayan sa larangan ng sining at edukasyon.2

Mahihinuha mula sa mga akda ni Sontag na maaari siyang ihanay sa mga manunulat na nagsusulong ng tinatawag na New Criticism sa larangan ng kritikang pampanitikan. Ang lapit na ito ay nagtataguyod ng pagbibigay-halaga sa intrinsic value ng mga akda o likhang-sining sa pamamagitan ng pagtingin dito bilang mga anyong-sining at hindi sa kung ano ang maaaring interpretasyon o pagpapakahulugan sa mga ito.3

Malinaw na nailahad ni Sontag ang tindig niyang ito tungkol sa bisa ng interpretasyon o pagpapakahulugan sa mga akdang pampanitikan at iba pang anyong-sining sa sanaysay na susuriin ng papel na ito. Sisikapin ng manunuri na talakayin ang kaugnayan ng tindig na ito ni Sontag sa historiyograpiya sapagkat ang kasaysayan din naman ay isang akdang pampanitikan.4

Nahahati ang akda sa sampung bahagi na nagsasalaysay ng sampu ring argumento sa kanyang pagtuligsa sa interpretasyon. Sinimulan niya ito sa paglalahad ng naging bisa ng teorya ng mimetika (mimetic theory) ng mga pilosopong Griyego (Plato at Aristotle) na
tumitingin sa sining bilang isa lamang representasyon ng realidad o ng isang ideya.5 Dahil dito, at bilang pagtatanggol sa sining, umusbong ang dikotomiya ng nilalaman (content) at anyo (form). Para kay Sontag, nakapagpapababa sa sining (philistinism of art) ang pagkakaroon ng dikotomiyang nabanggit na kung tutuusin ay isa lamang ilusyon na nilikha ng interpretasyon.6

Binigyang-kahulugan ni Sontag ang interpretasyon sa ikatlong bahagi ng akda sa pagsasabing ito ay isang:

“...conscious act of the mind which illustrates a certain code... [it] means plucking a set of elements from the whole work. The task of interpretation is virtually one of translation.”7

Ayon kay Sontag, umusbong ang interpretasyon sa kasaysayan nang ang kredibilidad ng mga mito sa pagpapaliwanag ng mga sinaunang kabihasnan ay sinira ng pag-usbong ng mas “makatotohanang” perspektiba ukol sa daigdig bunsod ng Panahon ng Kaliwanagan (Enlightenment). Ginamit ang interpretasyon upang maiaayon ang mga teksto sa kung anu ang nais at kayang intindihin ng mga “makabagong” mambabasa nito. Kung gayon, maaaring sabihin na nilalapit nang interpretasyon ang isang teksto o akda sa sitwasyon ng mga mambabasa nito. Ngunit sa katunayan, ang hangarin ng interpretasyon na mas maipaliwanag ang isang teksto ay mas nakasisira dito lalo’t higit sa pag-usbong ng mga makabagong anyo ng interpretasyon ng sining.

Para kina Marx at Freud, walang kahulugan ang lahat ng mga pangyayaring personal at panlipunan kung hindi ito bibigyang-kahulugan. Dahil dito, umangat ang interpretasyon bilang isang paraan o anyo ng kabatiran. Sa puntong ito, may pag-ayon si Sontag sa kahalagahan ng masusing pagtatasa o pagsusuri ng interpretasyon sa mga akdang batay sa realidad o ‘di piksyon (non-fiction). Kailangang suriin o tignan ang mga interpretasyon batay sa konteksto ng mga pangyayari at maging ang perspektiba ng manunulat nito. sapagkat sa katunayan, may kakayahan ang interpretasyon na baguhin, bigyang-linaw o magpalaya mula sa nakalipas. Ayon sa kanya:

“Interpretation must itself be evaluated, within a historical view of human consciousness. ... interpretation is a liberating act. It is a means of revising, of transvaluing, of escaping the dead past.”8

Nakatuon ang sumunod na bahagi ng akda ni Sontag sa naunang nabanggit na negatibong epektibo ng interpretasyon sa sining, higit sa mga akdang pampanitikan o literatura. Ayon sa kanya, nilalason ng paglaganap ng interpretasyon ang ating kamalayan at pagkakaintindi ng sining. Idagdag pa rito ang sinabi niyang:

“In a culture whose already classical dilemma is the hypertrophy of the intellect at the expense of energy and sensual capability, interpretation is the revenge of the intellect upon art.”9

Para kay Sontag, ang pag-angat ng interpretasyon bilang isang makabagong paraan ng pag-intindi sa mga bagay ay humantong sa pagbaba ng halaga o ang pagkawasak ng ideya ng sining (philistinism of art). Binanggit niya bilang halimbawa kung paanong ang mga akda nina Kafka, Proust, Joyce, Kagan, at iba pa ay naging tampulan ng mga interpretasyon mula sa kritikong tumingin at bumasa sa mga ito gamit ang iba’t ibang lente ng pagsusuri at interpretasyon. Pinapakita ng ganitong uri ng interpretasyon ang ‘di pagkakagusto sa akda at ang pagnanais na palitan ito. Nilalabag nito ang lihang-sining sapagkat pilit itong hinihimay upang maisa-ayos o mai-ayon sa isang partikular na iskema (schema).

At upang makaligtas sa mapangwasak na epekto ng interpretasyon, umusbong sa sining ang konsepto ng “abstraction” at ng “avant-garde” na mas nagbibigay-pansin sa anyo (form) kaysa sa nilalaman (content). Dahil na rin ito sa paniniwalang ang higit na pagbibigay-halaga sa nilalaman ang nagiging sanhi ng pagkakaroon ng samu’t saring interpretasyon. Kung gayon, paano dapat titignan o babasahin ang isang akda o likhang-sining?

Pinanukala ni Sontag ang tinatawag na transparence bilang pinakamataas at pinahahalagahang paraan ng pagtingin sa sining at sa kritikang pampanitikan. Ito ay nangangahulugang pagtingin sa mga bagay kung ano nga talaga ang mga ito at hindi kung ano ang nais nitong ipakahulugan. Sapagkat ang tungkulin ng mga mambabasa at manunuri ay hindi ang humanap ng mga maraming nilalaman sa loob ng isang akda o sining kundi tignan ang anyo at kabuuan nito. Ang halaga ng kritisismo ay ang ipakita kung ano talaga ang isang akda o likhang-sining at hindi kung ano ang ibig sabihin nito. Nagpatuloy pa si Sontag sa pagsasabing, “In place of hermeneutics, we need an erotics of art.”

Pagsusuri:

Sa unang tingin, masasabing hinahamon ni Sontag ang mga historyador sa kasalukuyang panahon na hinubog sa paniniwalang mahalaga ang interpretasyon sa historiyograpiya. Sapagkat ayon nga kay Braudel, ang kasaysayan ay ang kabuuan ng mga salaysay at koleksyon ng mga pananaw o interpretasyong pangkasaysayan. Kung gayon, masasabi bang tutol si Sontag sa pagpapakahulugan o interpretasyon sa kasaysayan?

Upang masagot ang katanungang ito, kailangang tingnan ang pinaggagalingan ni Sontag. Siya ay isang manunulat ng piksyon (fiction), ng mga akdang pampanitikan. Ang kanyang kritika ay nakatuon sa panitikan samantalang ay kasaysayan ay salaysay ng mga totoong pangyayari (non-fiction). Maaari bang gamitin ang mga lapit sa kritikang pampanitikan sa pagsusuri ng kasaysayan?

Nabanggit sa unang bahagi ng pagsusuri na si Sontag ay maihahanay sa mga tagapagtaguyod ng New Criticism at ng pormalistang panitikan sapagkat mas binibigyang-halaga niya ang anyo (form) o istruktura ng akda o ng likhang-sining. Maihahambing, kung gayon, si Sontag sa mga tinatawag na positivist historian katulad ni Leopold Ranke na unang nagbigay-diin sa kahalagahan ng paggamit sa primaryang batis upang magkaroon ng awtoridad ang historiograpiya. Para kay Ranke, ideyal na kasaysayan ang paglalahad sa mga kaganapan batay sa kung “ano talaga ang nangyari.” Tinatawag din itong objectivism sa pagsasakasaysayan. Tulad din ito ng pananaw ni Sontag na kailangang suriin o tignan ang sining o akda sa kung ano ang anyo nito hindi sa kung ano ang nais nitong ipahiwatig.

Ganito ang naging tunguhin ng historiyograpiya noong ika-19 na siglo subalit sa pagpasok ng ika-20 siglo ay binago ito nina Carl Becker at Charles Beard at ng subjectivist historiography. Tinuligsa ni Carl Becker ang pananaw ng mga objectivist na hayaan ang mga batis at datos pangkasaysayan na maglahad ng kasaysayan sapagkat hindi kaya ng mga datos o artipakto (artifact) na magsalita para sa sarili nila sapagkat ang historyador ang maaaring gumawa lamang nito. Dahil dito ay binigyang-halaga ang interpretasyon sa pagsasakasaysayan sapagkat “ang sinumang historyador ay may sariling pananaw o ideolohiyang nagbibigay-hugis sa kanyang pabuong muli sa mga pangyayari sa pamamagitan ng pagsulat nito.” Nagsisimula ang interpretasyon ng historyador sa pagpili pa lamang ng paksang tatalakayin at ilalahad. Maging ang pagpili ng wikang gagamitin sa pagsasalaysay ay nakabatay sa sariling pananaw ng historyador at nagtatakda rin kung sino ang iaasahan niyang babasa at makaka-unawa sa kanyang akda.

Bagamat may ganitong paglilinaw, maaaring sabihin ng may-akda na hindi naman lubusang ‘di sinasang-ayunan ni Sontag ang interpretasyon kung iuugnay ito sa disiplina ng kasaysayan. Ito nga marahil ang sinasabi niya, “interpretasyong nakakapagpalaya sa patay na nakaraan.” Sapagkat binubuhay at binibigyan ng bagong pagpapahalaga ng interpretasyon ang mga pangyayari. Subalit may kasamang paghamon ang tinuring na ito ni Sontag, ang maging mapanuri sa pagpapakahulugan sa mga pangyayari. Kailangan ng tamang pagsasakonteksto at pagsasa-alang-alang sa perspektiba ng manunulat o ng akda.


Notes:

1 Ang ilan sa mga akdang pampanitikan ni Sontag ay ang mga nobelang The Benefactor [1963], Death Kit [1967], The Volcano Lover [1992] at In America [1999]. Nakapagsulat din siya ng ilang mga dula, mga maiikling-kwento, mga pelikula at mga sanaysay. Tignan ang website na http://www.susansontag.com/SusanSontag/index.shtml para sa tala ng kanyang mga likha.
2 Tignan ang artikulo ni Tresa Grauer mula sa website ng Jewish Women’s Archive. Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. http://jwa.org/encyclopedia/article/sontag-susan
3 “New Criticism,” Encyclopedia Britannica, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/411305/New-Criticism
4 Theodore Roosevelt, History as Literature and Other Essays, (New York: C. Scribner's sons, 1913). Maaari ring tignan ang kopya nito sa website na http://www.bartleby.com/56/ Ito ay sinasang-ayunan ni Hayden White (Metahistory: The Historical Imagination in the 19th Century Europe) sa pagsasabing, “the work of history is in the form of a narrative prose discourse which is not only a contribution to historiography or historical science but also a literary product susceptible to literary and linguistic analysis.”
5 Susan Sontag, “Against Interpretation” matatagpuan sa Against Interpretation and Other Essays, (New York: Frarrar, Straus and Giroux, 1966), p. 13.
6 Sontag, p. 15.
7 Ibid.
8 Sontag, p. 17.
9 Ibid.

Thursday, April 26, 2012

On "Unconventional" Relationships

How I wish it's easy to just draw someone from thin air and make him your lover. In this day and age when everything seems to be measured on a prescribed standard of "beauty" (i.e: height, weight, physique, "size", and even masculinity) set by a very superficial media, then all hopes for a lasting, sensible, mature, and loving relationship would be bleak and hopeless.

It is just sad to think, and even worse, to realize, that gone are the days when people (in our case, men), would really go for someone they're compatible with, not primarily in bed but in life and how they view it. It is indeed a rarity to find someone sensible enough to ask you out on a date to get to know you more than what your "edited" pictures reveal. There is indeed more to a person that his dick size, waistline, height; nor his capacity to buy signature clothes and top of the line gadgets. But who would even try to spend days or months or even years getting to know someone, earn his trust and probably, eventually would offer you to share life with him when you can easily slip into someone's underpants in just a matter of minutes. All you need are the right numbers and statistics.

Unfortunately, a lot would choose the speedy option. They find enjoyment, (not fulfillment) in things fleeting and shallow. Relationships based on urges and not affection. A person measured up by the size of his member and how well he works with it, and not by his genuine and sincere fondness to make you smile. Most of you will not agree with me... but it's the sad truth... and,

this is just me talking.

Saturday, April 14, 2012

one of the good things about "feeling pressure" is that it makes you realize that there's actually a solid ground under your feet.

Birthday Greetings

sa lahat ng aking mga naging mag-aaral, napatawa ko man o napaiyak... ang mahalaga may natutunan kayo kahit paano. Para naman hindi nasayang ang mga panahong pinagsamahan natin. Para masasabi kong naging makabuluhan ang lumipas na tatlong dekada ng aking buhay.

Maraming salamat sa mga pagbati! Lubos ninyong pinasaya ang araw na ito. Ipagpatuloy ang sinimulang kahusayan at palaging paalalahanan ang sarili na, "Kaya 'yan!"

Hanggang sa muling pagkikita!
This is such a happy day! Ngayon ko lang muli ito naramdaman makalipas ang limang taon. Sa wakas, may grades na ako sa graduate school! I know I still have a long way to go, but I will finish this.

It's true that I find fulfillment in teaching, but I derive such immense happiness in being a student.

Naalala ko tuloy yung nasabi sa akin 'nung isang tao dati, "Sana napapasaya rin kita ng ganyan (referring to how my thesis grade made me feel)." Saya saya lang!
Just happy to spend the afternoon cleaning up my room. Done fixing my books! Now, unpacking boxes from five years of teaching in MCHS and reading all the notes and letters my students and fellow teachers gave me.

A teacher's job is not to simply teach from the book but essentially to inspire students to pick it up and read it for themselves.

Teaching may be difficult but it is undeniably fulfilling.